Henry Fonda, urodzony 16 maja 1905 roku w Grand Island, Nebraska, jest jednym z najbardziej cenionych aktorów w historii Hollywood. Jego kariera filmowa rozpoczęła się w latach 30. XX wieku i trwała przez ponad pięć dekad, aż do jego śmierci w 1982 roku. W ciągu swojej kariery Fonda zagrał w ponad 100 filmach, programach telewizyjnych i krótkometrażowych, zyskując uznanie zarówno krytyków, jak i widzów.
Fonda zadebiutował na ekranie w 1935 roku w filmie The Farmer Takes a Wife (1935, reż. Victor Fleming). Wkrótce potem zyskał sławę dzięki rolom w takich filmach jak Grona gniewu (The Grapes of Wrath), 1940, reż. John Ford, za którą otrzymał swoją pierwszą nominację do Oscara, oraz Dwunastu gniewnych ludzi (12 Angry Men), 1957, reż. Sidney Lumet, gdzie pełnił również rolę producenta.
Fonda był znany z występów w westernach i filmach wojennych. Jego najbardziej pamiętną rolą w westernie była postać Franka w filmie Pewnego razu na Dzikim Zachodzie (Once Upon a Time in the West), 1968, reż. Sergio Leone. W późniejszych latach swojej kariery, Fonda zagrał w takich filmach jak Najdłuższy dzień (The Longest Day), 1962, reż. Ken Annakin i Andrew Marton, oraz Na złotej plaży (On Golden Pond), 1981, reż. Mark Rydell, za którą otrzymał Oscara za najlepszą rolę męską.
Życie prywatne Henry Fonda
Henry Fonda był pięciokrotnie żonaty i miał trójkę dzieci, w tym dwoje z Frances Ford Seymour, Jane i Petera, którzy również zostali aktorami. Jego pierwsze małżeństwo z Margaret Sullavan trwało krótko, od 1931 do 1933 roku. Następnie, w 1936 roku, poślubił Frances Ford Seymour, z którą miał dwoje dzieci: Jane (ur. 1937) i Petera (ur. 1940). Małżeństwo to zakończyło się tragicznie, gdy Frances popełniła samobójstwo w 1950 roku.
W tym samym roku Fonda ożenił się z Susan Blanchard, z którą adoptował córkę Amy. Małżeństwo to zakończyło się rozwodem w 1956 roku. W 1957 roku poślubił włoską baronessę Afderę Franchetti, jednak i to małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1961 roku. Ostatecznie, w 1965 roku, Fonda poślubił Shirlee Mae Adams, z którą pozostał aż do swojej śmierci w 1982 roku.
Relacje Fonda z dziećmi były trudne i często opisywane jako emocjonalnie zdystansowane. Jane Fonda wspominała, że czuła się odizolowana od swojego ojca, szczególnie w początkach swojej kariery aktorskiej. Henry Fonda był znany z niechęci do okazywania uczuć, co wpływało na jego relacje rodzinne. Mimo to, pod koniec życia, relacje między Henrym a Jane poprawiły się, co zostało odzwierciedlone w ich wspólnej pracy nad filmem Na złotej plaży.
Kariera i nagrody Henry Fonda
Kariera Henry'ego Fonda była pełna niezapomnianych ról i licznych nagród. Jego debiut filmowy w The Farmer Takes a Wife w 1935 roku szybko przyniósł mu uznanie, a rola w Grona gniewu w 1940 roku ugruntowała jego pozycję jako jednego z czołowych aktorów swojego pokolenia. Fonda zdobył swoją pierwszą nominację do Oscara za tę rolę, a film stał się jednym z klasyków amerykańskiego kina.
W 1957 roku Fonda zagrał w Dwunastu gniewnych ludzi, filmie, który stał się jednym z najbardziej cenionych dramatów sądowych w historii kina. Jego rola jako przysięgłego numer 8 przyniosła mu kolejną nominację do Oscara, tym razem za najlepszy film, ponieważ pełnił również rolę producenta. W latach 60. Fonda kontynuował karierę, grając w takich filmach jak Najdłuższy dzień i Jak zdobyto Dziki Zachód (How the West Was Won), 1962, reż. John Ford, Henry Hathaway, George Marshall.
W 1981 roku Fonda zagrał swoją ostatnią wielką rolę w filmie Na złotej plaży, za którą otrzymał Oscara za najlepszą rolę męską oraz Złoty Glob. Był to moment kulminacyjny jego kariery, a film stał się jednym z najważniejszych osiągnięć w jego dorobku. Fonda był również uhonorowany wieloma innymi nagrodami, w tym Tony Award za najlepszą rolę męską w sztuce Mister Roberts w 1948 roku oraz nagrodą AFI Life Achievement Award w 1978 roku.
Ciekawostki Henry Fonda
Henry Fonda był nie tylko znakomitym aktorem, ale również osobą o ciekawym życiu prywatnym i zawodowym. Jego relacja z aktorem Jamesem Stewartem była jedną z najbardziej znanych przyjaźni w Hollywood. Mimo różnic politycznych – Fonda był liberalnym Demokratą, a Stewart konserwatywnym Republikaninem – ich przyjaźń przetrwała wiele lat i zaowocowała wspólnymi występami w filmach takich jak Firecreek, 1968, reż. Vincent McEveety, oraz The Cheyenne Social Club, 1970, reż. Gene Kelly.
Fonda był również znany ze swojego zaangażowania politycznego. Był gorącym zwolennikiem Partii Demokratycznej i wspierał kandydatów takich jak John F. Kennedy i Lyndon B. Johnson. W 1960 roku wystąpił w kampanii wyborczej na rzecz Kennedy'ego, a w 1980 roku wspierał Teda Kennedy'ego w prawyborach prezydenckich.
W 2005 roku, z okazji stulecia jego urodzin, Turner Classic Movies (TCM) zorganizował maraton filmów z udziałem Henry'ego Fonda, a Poczta Stanów Zjednoczonych wydała znaczek pocztowy z jego podobizną w ramach serii "Hollywood Legends". Jego dom rodzinny w Grand Island, Nebraska, został zachowany jako część Muzeum Pionierów Prerii Stuhr.
Filmografia
Filmy:
- Nad złotym stawem (On Golden Pond), 1981, reż. Mark Rydell
- Letnie przesilenie (Summer Solstice), 1981, reż. Ralph Rosenblum
- Sprawa Gideona (Gideon's Trumpet), 1980, reż. Robert L. Collins
- The Oldest Living Graduate, 1980, reż. Jack Hofsiss
- Meteoryt (Meteor), 1979, reż. Ronald Neame
- Miasto w ogniu (City on Fire), 1979, reż. Alvin Rakoff
- Wanda Nevada, 1979, reż. Peter Fonda
- Pustynna bitwa (Il grande attacco), 1978, reż. Umberto Lenzi
- Rój (The Swarm), 1978, reż. Irwin Allen
- We własnym domu (Home to Stay), 1978, reż. Delbert Mann
- Rollercoaster, 1977, reż. James Goldstone
- Kowboj za kółkiem (The Last of the Cowboys), 1977, reż. John Leone
- Macki (Tentacoli), 1977, reż. Ovidio G. Assonitis
- Soldier's Home, 1977, reż. Robert Young
- Collision Course: Truman vs. MacArthur, 1976, reż. Anthony Page
- Bitwa o Midway (Midway), 1976, reż. Jack Smight
- Mussolini: ostatni akt (Mussolini: Ultimo atto), 1974, reż. Carlo Lizzani
- Clarence Darrow, 1974, reż. John Rich
- Nazywam się Nobody (Il Mio nome è Nessuno), 1973, reż. Tonino Valerii
- Wąż (Le serpent), 1973, reż. Henri Verneuil
- Środa popielcowa (Ash Wednesday), 1973, reż. Larry Peerce
- The Alpha Caper, 1973, reż. Robert Michael Lewis
- The Red Pony, 1973, reż. Robert Totten
- Był sobie łajdak (There Was a Crooked Man...), 1970, reż. Joseph L. Mankiewicz
- Klub Towarzyski Cheyenne (The Cheyenne social club), 1970, reż. Gene Kelly
- Spóźniony bohater (Too Late the Hero), 1970, reż. Robert Aldrich
- Rodzina Stamperów (Sometimes a Great Notion), 1970, reż. Paul Newman
- Dusiciel z Bostonu (The Boston Strangler), 1968, reż. Richard Fleischer
- Pewnego razu na Dzikim Zachodzie (C'era una volta il West), 1968, reż. Sergio Leone
- Szeryf z Firecreek (Firecreek), 1968, reż. Vincent McEveety
- Twoje, moje i nasze (Yours, Mine and Ours), 1968, reż. Melville Shavelson
- Madigan, 1968, reż. Don Siegel
- Witajcie w Ciężkich Czasach (Welcome to Hard Times), 1967, reż. Burt Kennedy
- Uciekinier (Stranger on the Run), 1967, reż. Don Siegel
- Hazardziści z Teksasu (A Big Hand for the Little Lady), 1966, reż. Fielder Cook
- Bitwa o Ardeny (Battle of the Bulge), 1965, reż. Ken Annakin
- Szalony koń (The Rounders), 1965, reż. Burt Kennedy
- The Dirty Game, 1965, reż. Christian-Jaque,Terence Young
- Wojna o ocean (In Harm's Way), 1965, reż. Otto Preminger
- Ten najlepszy (The Best Man), 1964, reż. Franklin J. Schaffner
- Czerwona linia (Fail-Safe), 1964, reż. Sidney Lumet
- Samotna dziewczyna i seks (Sex and the Single Girl), 1964, reż. Richard Quine
- Góra Spencera (Spencer's Mountain), 1963, reż. Delmer Daves
- Najdłuższy dzień (The Longest Day), 1962, reż. Darryl F. Zanuck,Bernhard Wicki
- Jak zdobyto Dziki Zachód (How the West Was Won), 1962, reż. Richard Thorpe,John Ford
- Burza nad Waszyngtonem (Advise & Consent), 1962, reż. Otto Preminger
- The Good Years, 1962, reż. Franklin J. Schaffner
- Dwa złote colty (Warlock), 1959, reż. Edward Dmytryk
- Mężczyzna, który rozumiał kobiety (The Man Who Understood Women), 1959, reż. Nunnally Johnson
- Zostać gwiazdą (Stage Struck), 1958, reż. Sidney Lumet
- Dwunastu gniewnych ludzi (12 Angry Men), 1957, reż. Sidney Lumet
- Gwiazda szeryfa (The Tin Star), 1957, reż. Anthony Mann
- Niewłaściwy człowiek (The Wrong Man), 1956, reż. Alfred Hitchcock
- Wojna i pokój (War and Peace), 1956, reż. King Vidor
- Mister Roberts, 1955, reż. Mervyn LeRoy,John Ford
- Jigsaw, 1949, reż. Fletcher Markle
- Masakra Fortu Apache (Fort Apache), 1948, reż. John Ford
- On Our Merry Way, 1948, reż. Leslie Fenton,John Huston
- Długa noc (The Long Night), 1947, reż. Anatole Litvak
- Daisy Kenyon, 1947, reż. Otto Preminger
- Uciekinier (The Fugitive), 1947, reż. John Ford,Emilio Fernández
- Miasto bezprawia (My Darling Clementine), 1946, reż. John Ford
- Zdarzenie w Ox-Bow (The Ox-Bow Incident), 1943, reż. William A. Wellman
- Immortal Sergeant, 1943, reż. John M. Stahl
- Wspaniały frajer (The Magnificent Dope), 1942, reż. Walter Lang
- Historia jednego fraka (Tales of Manhattan), 1942, reż. Julien Duvivier
- The Big Street, 1942, reż. Irving Reis
- The Male Animal, 1942, reż. Elliott Nugent
- Rings on Her Fingers, 1942, reż. Rouben Mamoulian
- Lady Eve (The Lady Eve), 1941, reż. Preston Sturges
- You Belong to Me, 1941, reż. Wesley Ruggles
- Wild Geese Calling, 1941, reż. John Brahm
- Grona gniewu (The Grapes of Wrath), 1940, reż. John Ford
- Powrót Franka Jamesa (The Return of Frank James), 1940, reż. Fritz Lang
- Chad Hanna, 1940, reż. Henry King
- Lillian Russell, 1940, reż. Irving Cummings
- Bębny nad Mohawkiem (Drums Along the Mohawk), 1939, reż. John Ford
- Jesse James, 1939, reż. Henry King,Irving Cummings
- Młodość Lincolna (Young Mr. Lincoln), 1939, reż. John Ford
- Historia Aleksandra Grahama Bella (The Story of Alexander Graham Bell), 1939, reż. Irving Cummings
- Let Us Live!, 1939, reż. John Brahm
- Jezebel - Dzieje grzesznicy (Jezebel), 1938, reż. William Wyler
- Blokada (Blockade), 1938, reż. William Dieterle
- The Mad Miss Manton, 1938, reż. Leigh Jason
- Zew Północy (Spawn of the North), 1938, reż. Henry Hathaway
- I Met My Love Again, 1938, reż. Joshua Logan,George Cukor
- Piętno przeszłości (That Certain Woman), 1937, reż. Edmund Goulding
- Tylko raz żyjemy (You Only Live Once), 1937, reż. Fritz Lang
- Slim, 1937, reż. Ray Enright
- Księżniczka cygańska (Wings of the Morning), 1937, reż. Harold D. Schuster,Glenn Tryon
- Rozrzutnik (Spendthrift), 1936, reż. Raoul Walsh
- Ucieczka ku szczęściu (The Moon's Our Home), 1936, reż. William A. Seiter
- Szlak samotnej sosny (The Trail of the Lonesome Pine), 1936, reż. Henry Hathaway
- Farmer bierze żonę (The Farmer Takes a Wife), 1935, reż. Victor Fleming
- Śmiałe marzenia (I Dream too Much), 1935, reż. John Cromwell
- Droga na wschód (Way Down East), 1935, reż. Henry King
Seriale:
- Korzenie: Następne pokolenia (Roots: The Next Generations), 1979 -
- Captains and the Kings, 1976 -
- The Smith Family, 1971 - 1972
- The Deputy, 1959 - 1961
Ten artykuł napisaliśmy z pomocą sztucznej inteligencji.