Zdzisław Maklakiewicz to jedna z najbardziej barwnych postaci polskiego kina i teatru drugiej połowy XX wieku. Urodził się 9 lipca 1927 roku w Warszawie, w rodzinie o głębokich muzycznych i inteligenckich korzeniach, które w znaczący sposób wpłynęły na jego artystyczny rozwój. Już jako nastolatek aktywnie działał w konspiracji Armii Krajowej i brał udział w Powstaniu Warszawskim pod pseudonimem „Hanzen”. Po upadku powstania trafił do niemieckiego obozu jenieckiego – doświadczenie, które na zawsze odcisnęło piętno na jego życiu.
Po wojnie podjął studia aktorskie – najpierw w Krakowie, a następnie ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie w 1950 roku. Karierę zaczął w takich teatrach jak Teatr Syrena, Teatr Polski oraz Teatr Ludowy, a także w teatrach we Wrocławiu i Gdańsku. Jego sceniczny debiut to rola Kuriera w spektaklu „Król i aktor” z 1952 roku, która otworzyła mu drzwi do bogatego i różnorodnego dorobku aktorskiego, często w rolach drugoplanowych i epizodycznych.
Prawdziwy rozkwit jego kariery przypada na lata 60. i 70. Zdzisław Maklakiewicz zdobył ogromną popularność jako inżynier Mamoń w kultowym filmie Rejs (1970), reżyserowanym przez Marka Piwowskiego. To właśnie ta rola na stałe wpisała go w historię polskiej komedii. Nie mniej zapadające w pamięć są jego występy w filmach Wniebowzięci (1973) i Hydrozagadka (1971) – oba dzieła sztuki Andrzeja Kondratiuka, a także w krótkim metrażu Chciałbym się ogolić z 1966 roku. Często współpracował z Janem Himilsbachem, tworząc legendarny komediowy duet, którego chemia na ekranie wciąż bawi kolejne pokolenia widzów. W sumie zagrał w ponad stu filmach, doskonale odnajdując się zarówno w obrazach socrealistycznych, jak i w luźniejszych komediach PRL-u. Jego umiejętność improwizacji i niepowtarzalny styl gry sprawiały, że każda postać nabierała wyjątkowego charakteru.
Życie prywatne Maklakiewicza było pełne wzlotów i upadków, głęboko naznaczone również dramatami wojennymi i osobistymi trudnościami. Wychowany w rodzinie o silnych tradycjach muzycznych i kulturalnych, od najmłodszych lat otoczony był atmosferą sztuki i intelektualnej Warszawy. Doświadczenia z Powstania Warszawskiego i lata spędzone w obozie jenieckim na zawsze wpłynęły na autentyzm jego aktorskich kreacji oraz sposób postrzegania świata.
Relacje rodzinne, zwłaszcza z dominującą matką, były jego opoką, ale też źródłem licznych napięć – kształtowały jego osobowość i charakter. Jednym z największych wyzwań w jego życiu było zmaganie się z uzależnieniem od alkoholu, które często komplikowało zarówno życie osobiste, jak i zawodowe. Często słyszy się historie o jego burzliwych relacjach, ale pomimo tego pozostawał osobą szczerym i bezpretensjonalnym w kontaktach z innymi. Czyż nie jest tak, że czasem największe talenty mają też swoje demony?
Zdzisław Maklakiewicz zmarł tragicznie 9 października 1977 roku, zaledwie kilka dni po bójce z ochroniarzami. Okoliczności jego śmierci nigdy do końca nie zostały wyjaśnione, co tylko podsyca aurę tajemniczości wokół jego postaci. Mimo tych trudności, pozostawił po sobie niezwykły dorobek, który do dziś inspiruje i fascynuje fanów teatru i kina.
Maklakiewicz nie tylko zdobywał serca widzów, ale również cieszył się uznaniem krytyków i branży filmowej. Jego debiut sceniczny w 1952 roku był początkiem wieloletniej współpracy z czołowymi teatrami Polski, takimi jak Teatr Syrena, Teatr Polski czy Teatr Ludowy. W kinie natomiast na zawsze zapisał się rolą inżyniera Mamonia w Rejs (1970), który stał się jednym ze symboli polskiej komedii.
Za swoje osiągnięcia otrzymał między innymi nagrodę „Złote Grono” dla najlepszego aktora drugoplanowego na Lubuskim Lecie Filmowym za film Czerwone i złote (1970) oraz wyróżnienie za rolę Poety na festiwalu w Toruniu w 1961 roku. W 1977 roku uhonorowano go Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla kultury. Jego talent i wkład w polską sztukę pozostają inspiracją dla aktorów i twórców kolejnych pokoleń.
Zdzisław Maklakiewicz słynął z niesamowitej zdolności improwizacji – zwłaszcza podczas pracy nad Rejs (1970), gdzie wiele dialogów powstało ad hoc, na planie. Jego współpraca z Janem Himilsbachem to klasyka polskiej komedii – wielu widzów do dziś wspomina ich dynamiczny, pełen humoru duet.
Trudne doświadczenia wojenne przeszły na jego role, które często pokazywały postaci proste, a jednocześnie pełne wewnętrznej sprzeczności – zagubione, ironiczne lub nierzadko melancholijne. Pochodząc z rodziny kompozytorów, Maklakiewicz zawsze był blisko muzyki i szeroko pojętej kultury Warszawy. W jego hołdzie powstał festiwal filmowy „Maklak”, który promuje aktorów o podobnym charakterystycznym stylu gry.
Jeśli chcesz poznać go jeszcze bliżej, warto sięgnąć po książki biograficzne, takie jak „Maklakiewicz. Zaczęło się od tego, że jestem brzydki” czy wspomnienia jego córki „Maklak. Oczami córki”. To prawdziwe skarbnice wiedzy o artyście i człowieku, który pozostawił po sobie wiele pytań i jeszcze więcej niezapomnianych ról. A co Ty sądzisz o jego legendzie i tajemnicach, które ją otaczają?
Ten artykuł napisaliśmy z pomocą sztucznej inteligencji.
Jan Komasa – wybitny reżyser polskiego kina
18 September 2025
Marek Kondrat – wybitny polski aktor filmowy i teatralny
18 September 2025
Wojciech Pokora – Życie, Kariera i Najważniejsze Role
18 September 2025
