Zbigniew Zapasiewicz to jedna z najważniejszych postaci polskiej sceny teatralnej i filmowej XX wieku. Jako utalentowany aktor, wybitny reżyser i ceniony pedagog, zostawił niezatarty ślad w historii polskiego teatru i kina. Urodził się w 1934 roku w Warszawie i już od młodości wykazywał pasję do sztuki. Swoje zainteresowania rozwijał podczas studiów w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. To właśnie zdobyta tam wiedza i umiejętności stały się solidnym fundamentem jego późniejszej twórczości, opartej na głębokiej refleksji nad filozofią teatru i aktorstwem.
Kariera Zapasiewicza ruszyła w połowie lat 50. XX wieku. Jego aktorski debiut miał miejsce w 1956 roku w Teatrze Młodej Warszawy, a następnie występował na scenach takich instytucji jak Teatr Klasyczny, Teatr Współczesny, Teatr Dramatyczny, Teatr Powszechny oraz Teatr Polski w Warszawie. Nie ograniczał się też do stolicy – pojawiał się także na deskach Teatru STU w Krakowie.
Jego teatralne role w klasycznym repertuarze przeszły do legendy – grał m.in. Rogożyna w „Idiocie”, Króla Leara w dramacie Williama Szekspira oraz Stomila w „Tangu” Sławomira Mrożka. Zapasiewicz wyróżniał się nietuzinkowym podejściem do kreacji postaci, wnikliwą psychologią i precyzyjną ekspresją aktorską, co sprawiło, że stał się jednym z najwybitniejszych aktorów swojego pokolenia. Czyż nie fascynuje Was, jak potrafił oddać najskrytsze emocje bohaterów?
Na dużym ekranie zadebiutował w 1963 roku i szybko zyskał sympatię zarówno widzów, jak i krytyków. Współpracował z największymi polskimi reżyserami, takimi jak Krzysztof Kieślowski, Krzysztof Zanussi czy Andrzej Wajda. Jego role stały się ikonami polskiego kina moralnego niepokoju – przypomnijmy choćby doktora Wiktora Lewena w „Matce Królów” (1982), Adama w „Przypadku” (1981) czy przewodniczącego komisji w „Krótki film o zabijaniu” (1987).
Wśród jego najbardziej znanych ról filmowych warto wymienić także:
Ponadto Zapasiewicz był niezwykle aktywny w Teatrze Telewizji, gdzie zaliczył rekordową liczbę występów. Jako reżyser zrealizował wiele spektakli, a jako wykładowca na swojej macierzystej uczelni miał ogromny wpływ na kolejne pokolenia aktorów. Niech to będzie dla nas przypomnienie, że prawdziwa sztuka to także przekazywanie wiedzy i inspirowanie młodych talentów.
W przeciwieństwie do wielu gwiazd, Zapasiewicz strzegł swojej prywatności. Uważał, że prawdziwa intymność i szczerość pokazują się przede wszystkim na scenie oraz w relacjach zawodowych i pedagogicznych. Był znany z niezwykłej kultury pracy, dyskrecji i szacunku dla współpracowników – dzięki temu zyskał sympatię i szacunek całego środowiska teatralnego.
Otaczał się ludźmi o wrażliwości artystycznej, a jego uczniowie i bliscy pamiętają go jako wymagającego, lecz sprawiedliwego mentora, który wprowadzał ich w tajniki aktorskiej profesji i pokazywał, jak żyć z pasją. W życiu prywatnym cenił prostotę, kontemplację sztuki, literaturę i muzykę klasyczną. Znane są jego codzienne spacery po Warszawie, szczególnie w rejonach teatrów — niby zwykły rytuał, a jednak tak wiele mówiący o jego podejściu do sztuki i życia.
Jego pasje obejmowały także podróże oraz czytanie zarówno klasycznych, jak i współczesnych autorów. Muzyka była dla niego źródłem inspiracji i relaksu po wymagającej pracy na scenie oraz planie filmowym. Chociaż rodzina i przyjaciele byli dla niego ważni, zawsze umiał wyraźnie oddzielić życie prywatne od zawodowego. A Ty, potrafisz zachować taką równowagę?
Kariera Zapasiewicza została doceniona wieloma nagrodami i wyróżnieniami. Otrzymał m.in. Nagrodę im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego – i to dwukrotnie, Nagrodę im. Aleksandra Zelwerowicza, Diamentowy Mikrofon, Wielki Splendor oraz Polską Nagrodę Akademii Filmowej. Pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Co więcej, jego imieniem nazwano nagrodę „Zapasowa Maska”, przyznawaną młodym aktorom na festiwalach teatralnych – to piękny gest, który podkreśla trwające dziedzictwo i wpływ jego twórczości na polską kulturę.
Choć kojarzony z perfekcjonizmem i mistrzowską dykcją, Zapasiewicz nie od razu miał łatwą drogę. Podczas studiów musiał powtarzać kilka lat i nie ukończył obowiązkowego kursu marksizmu-leninizmu – co paradoksalnie pozwoliło mu spojrzeć dojrzało na swoje rzemiosło i otoczenie teatralne. Czasem warto zatrzymać się, przemyśleć i odczekać, prawda?
Przygotowania do ról cechowała skrupulatna analiza tekstu i szeroki kontekst kulturowy postaci, co uczyniło go jednym z najbardziej wymagających i profesjonalnych aktorów. W 1987 roku został dyrektorem naczelnym i artystycznym Teatru Dramatycznego w Warszawie, a jego działalność jako mentor i nauczyciel wpłynęła na rozwój wielu młodych twórców.
Jedną z jego ostatnich filmowych ról była postać w Persona non grata (2005) w reżyserii Krzysztofa Zanussiego. Zapasiewicz konsekwentnie unikał udziału w serialach i reklamach, pokazując tym samym silne przywiązanie do swoich artystycznych wyborów i oddanie teatrowi. Zmarł 14 lipca 2009 roku, pozostawiając po sobie nieocenione dziedzictwo w polskiej kulturze. Czy jest ktoś, kto nie czuje, że dzięki niemu teatr i kino zyskały coś naprawdę wyjątkowego?
Ten artykuł napisaliśmy z pomocą sztucznej inteligencji.
Henryk Bista – Życie, Kariera i Najważniejsze Role Wyjątkowego Polskiego Aktora
8 October 2025
Krzysztof Kowalewski – życie, kariera i osiągnięcia wybitnego polskiego aktora
8 October 2025
Ryszard Filipski – Życie, Kariera i Najważniejsze Role Aktorskie
8 October 2025
