Tadeusz Janczar należy do grona najwybitniejszych polskich aktorów XX wieku, których talenty rozbłysły na scenach teatralnych, ekranach kinowych i w słuchowiskach radiowych. Urodził się jako Tadeusz Musiał 25 kwietnia 1926 roku w Warszawie, gdzie dorastał w cieniu dramatycznych wydarzeń II wojny światowej. Te doświadczenia głęboko ukształtowały jego charakter i artystyczną wrażliwość, które później znalazły wyraz w wielu jego wyrazistych rolach. Swoją przygodę z aktorstwem rozpoczął na warszawskiej Szkole Dramatycznej im. Janusza Strachockiego, którą ukończył w 1947 roku. Następnie związał się z wieloma renomowanymi scenami, takimi jak Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie, warszawski Teatr Powszechny oraz Teatr Narodowy.
Janczar na zawsze zapisał się w historii polskiej kultury jako wyrazisty symbol polskiej szkoły filmowej. Zadebiutował w 1954 roku rolą Jasia Kronego w filmie Pokolenie w reżyserii Andrzeja Wajdy. Ta kreacja przyniosła mu szerokie uznanie krytyków i publiczności, a także ważną nagrodę państwową. Można powiedzieć, że to właśnie ten film otworzył mu drzwi do wielkiej kariery. Kolejna pamiętna rola to podchorąży Jacek „Korab” w Kanał (1956), też pod batutą Wajdy – obraz, który dziś uważa się za jeden z kluczowych filmów opowiadających o powstaniu warszawskim.
W kolejnych latach Janczar udowadniał, jak wielką ma artystyczną głębię, grając skomplikowane postaci psychologiczne w produkcjach takich jak Pętla (1957) czy Pożegnania (1958), obydwa pod reżyserią Wojciecha Jerzego Hasa. Nie można też zapomnieć o jego rolach w filmach Wspólny pokój (1959), Zezowate szczęście (1960) oraz niezwykłym Rękopisie znalezionym w Saragossie. Janczar był także aktywny w radiu, zwłaszcza słuchowisku Matysiakowie, gdzie jego głos docierał do tysięcy słuchaczy. Mimo że od lat 60. zmagał się z problemami zdrowotnymi, na scenie i ekranie pozostał aktywny niemal do końca życia, odchodząc w 1997 roku jako jeden z legendarnych artystów swojego pokolenia.
Za sukcesami scenicznymi kryło się jednak osobiste zmaganie z poważnym schorzeniem – chorobą afektywną dwubiegunową, która ujawniła się u niego w latach 60. W 1956 roku ożenił się z aktorką Małgorzatą Lorentowicz, która stała się jego niezłoconym wsparciem i opoką, zwłaszcza podczas najtrudniejszych momentów zdrowotnych. Jej oddanie było tak silne, że zrezygnowała z części własnej kariery, by pomagać mężowi stawić czoła chorobie i późniejszemu leczeniu onkologicznemu.
Janczar zmagał się z wieloma trudnościami – lękami, depresją, bezsennością, a także poważnymi kryzysami psychicznymi, które niestety niejednokrotnie prowadziły do prób samobójczych. W tych chwilach rodzina, zwłaszcza jego żona i syn Krzysztof – który również poszedł w aktorskie ślady ojca – stanowiła dla niego niezastąpione źródło wsparcia i motywacji. Ta rodzinna więź dawała mu siłę, by mimo choroby dalej tworzyć i dawać z siebie wszystko na scenie.
Już po ukończeniu szkoły teatralnej Janczar zyskał uznanie jako niezwykle utalentowany aktor. Za rolę Jasia Kronego w Pokoleniu (1954) został uhonorowany Nagrodą Państwową w 1955 roku, a popularność, którą zdobył, szybko uczyniła go rozpoznawalną twarzą polskiego kina. Jego rola w Kanał (1956) to jedna z tych, które na długo pozostają w pamięci widzów i krytyków. W ciągu całej swojej fascynującej kariery zagrał w około 26 filmach, w których często ukazywał złożone, pełne emocji postaci.
W uznaniu zasług aktorskich otrzymał również wiele odznaczeń: Złoty Krzyż Zasługi (1955), Medal 1000-lecia Państwa Polskiego (1967) oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1970). Jego dorobek to nie tylko zbiór ról – to inspiracja dla młodych artystów i ważny rozdział w historii polskiego teatru i filmu powojennego.
Czy wiesz, że Tadeusz Janczar był jednym z nielicznych aktorów, którzy potrafili tak autentycznie oddać psychikę bohaterów dotkniętych wojennymi traumami? Jego własne przeżycia ze zniszczonej Warszawy podczas okupacji nadały jego rolom szczególną wiarygodność i głębię, przez co widzowie często czuli, że patrzą na prawdziwych ludzi, a nie na papierowe postacie.
Co więcej, aktorstwo było w rodzinie Janczarów niemal dziedziczne. Jego syn, Krzysztof, również wygrał serca publiczności, m.in. dzięki roli w kultowym serialu Wojna domowa. I choć Małgorzata Lorentowicz – żona Tadeusza – miała przed sobą obiecującą karierę, to właśnie rola opiekunki i życiowej towarzyszki męża stała się dla niej najważniejszym wyzwaniem i powołaniem.
Pomimo nawału przeciwności zdrowotnych, Tadeusz Janczar nie utracił pasji do sztuki. Aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym, zarówno na scenie, jak i w radiu czy telewizji. Pozostaje do dziś symbolem polskiego kina powojennego – artystą wrażliwym, szczerym i odważnym. Zmarł 31 października 1997 roku, ale jego twórczość wciąż inspiruje kolejne pokolenia – czy to w teatrze, czy na ekranie. A Ty, jaki film z jego udziałem masz w pamięci najżywiej?
Warto również wspomnieć o późnych rolach, takich jak w filmie Hubal (1973), gdzie pokazał klasę aktorską także u schyłku swojej kariery.
Ten artykuł napisaliśmy z pomocą sztucznej inteligencji.
Marcin Kwaśny – Aktor, Reżyser i Scenarzysta Filmowy oraz Teatralny
21 October 2025
Dawid Ogrodnik – wybitny polski aktor filmowy i teatralny
21 October 2025
Emil Karewicz – Życie i Kariera Wybitnego Polskiego Aktora
21 October 2025
