Stanisław Tym to postać, która na trwałe wpisała się w historię polskiej kultury – zarówno kina, kabaretu, jak i literatury satyrycznej. Urodził się w 1937 roku w Małkini Górnej i przez ponad sześć dekad działał w świecie sztuki, pozostając wiernym swoim wartościom. Jego droga do aktorstwa była nieco nietypowa – próbował swoich sił na różnych studiach, od chemii po aktorstwo, ale żadne z nich nie ukończył w klasyczny sposób. To zdanie eksternistycznego egzaminu aktorskiego w 1964 roku otworzyło mu oficjalnie drzwi do świata sceny.
Choć wielu aktorów zaczynało od szkoły teatralnej, Tym rozpoczął swoją przygodę ze sceną w studenckim klubie „Stodoła” w Warszawie. Tam zaczął pisać teksty satyryczne i występować, zdobywając pierwsze estradowe doświadczenia. Szybko dołączył do Studenckiego Teatru Satyryków, gdzie nie tylko grał, ale też tworzył skecze, reżyserował i pełnił funkcję dyrektora. Współpracował też z innymi kabaretami, takimi jak Owca, Dudek, Lopek czy Wagabunda, gdzie wypracował swój charakterystyczny styl pełen ironii, dystansu oraz błyskotliwego humoru.
W filmie zyskał popularność już pod koniec lat 50., a przełomem była rola „kaowca” w kultowym Rejsie (1970) Marka Piwowskiego z 1970 roku. Dzięki bliskiej współpracy z reżyserem Stanisławem Bareją stał się ikoną polskiej komedii satyrycznej. Kto z nas nie zna postaci Ryszarda Ochódzkiego z filmu Miś (1980)? To właśnie ta rola przyniosła mu największą sławę. Pan Tym nie poprzestał na jednym obrazie – sam wyreżyserował kontynuacje Rozmowy kontrolowane (1991) oraz Ryś (2007), w których ponownie pojawił się jako Ochódzki. Warto też wspomnieć o takich filmach jak Nie ma róży bez ognia (1974), Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz? (1978) czy Brunet wieczorową porą (1976), które ugruntowały jego pozycję w polskim kinie.
Stanisław Tym był nie tylko aktorem. Był też utalentowanym reżyserem, scenarzystą oraz felietonistą. Jego prace cechowała niezwykła wrażliwość na społeczne i polityczne absurdy, połączona z inteligentnym humorem i krytyczną refleksją. Czyż nie jest fascynujące, jak potrafił łączyć śmiech z poważną refleksją? Jego wkład w polską kulturę filmową i satyryczną jest nieoceniony i nadal inspiruje kolejne pokolenia twórców oraz widzów.
Chociaż Tym był postacią publiczną, cenił bardzo swoją prywatność i konsekwentnie oddzielał życie osobiste od kariery. Uważał, że to twórczość powinna stanowić o wartości artysty, a nie sprawy prywatne. Był żonaty z Anną Kokozow-Tym, z którą łączyły go również więzi twórcze. Po rozstaniu unikał publicznych komentarzy na temat życia osobistego, a brak informacji o ewentualnym potomstwie świadczy o jego starannej ochronie prywatności. Pod koniec życia spędził spokojne chwile z najbliższymi, z dala od fleszy. Zmarł w grudniu 2024 roku w Warszawie, a środowisko artystyczne oraz publiczność pożegnały go z wielkim żalem. Jego postawa pokazuje, że nawet przy wielkiej sławie można zachować granice intymności – czy nie jest to wartościowy przykład na dzisiejsze czasy?
Kariera Stanisława Tyma to imponująca estrada rozciągnięta na ponad sześć dekad – teatr, kabaret, film i działalność literacka. Już od lat 60. był mocno związany ze Studenckim Teatrem Satyryków jako aktor, autor tekstów, reżyser i dyrektor. Jego teksty kabaretowe zgrabnie łączyły ironię z krytyką absurdów społeczno-politycznych PRL-u. Nie zapominał także o pracy w grupach kabaretowych takich jak Owca, Dudek, Lopek i Wagabunda.
Kluczowy moment w karierze filmowej to rola pasażera bez biletu w Rejsie (1970) Marka Piwowskiego, która otworzyła mu drogę do kultowych produkcji. Wśród nich warto wymienić Brunet wieczorową porą (1976) i Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz? (1978), oba filmy reżyserowane przez Bareję. Jednak to postać Ryszarda Ochódzkiego w Misiu (1980) przyniosła mu ogromną popularność i stała się symbolem satyry na PRL.
Ta bohater wrócił jeszcze w Rozmowach kontrolowanych (1991) i Ryśiu (2007), gdzie Tym pełnił także funkcję reżysera. Jego felietony przykuwały uwagę błyskotliwością i ironicznym spojrzeniem na polską rzeczywistość, a liczne nagrody i odznaczenia potwierdzają wielki wkład w kulturę. Do dziś jest uważany za jedną z najważniejszych postaci polskiej satyry i kina komediowego, a dzieła, które stworzył, nie tracą na aktualności.
Czy wiedzieliście, że Tym zanim obrał drogę aktorską, studiował chemię oraz przetwórstwo produktów rolnych? Żadnego z tych kierunków jednak nie ukończył, co tylko pokazuje, że czasem życiowe drogi potrafią nas zaskoczyć. Jego karierę estradową zaczynał pracując jako bramkarz i szatniarz w klubie „Stodoła” – miejsce wielu legendarnych spotkań młodych artystów. Już wtedy tworzył skecze, które szybko zdobywały popularność.
Stanisław Tym zasłynął z wyjątkowego poczucia humoru i sarkazmu, które pokazywał zarówno na scenie, jak i w życiu prywatnym. Wprowadził do języka polskiego wiele zabawnych powiedzeń, które część z nas nadal pamięta i używa na co dzień. Co jeszcze interesujące, użyczał swojego głosu postaciom animowanym, m.in. w polskich wersjach filmów Iniemamocni (2004) i Renifer Niko ratuje brata (2012), zyskując sympatię także młodszych widzów.
Choć był popularny, unikał nadmiernej medialności. Wywiady udzielał raczej okazjonalnie, a o swoim życiu prywatnym nie mówił publicznie. Jego felietony to prawdziwe perełki pełne ironii i trafnych spostrzeżeń dotyczących polskiej rzeczywistości. Stanisław Tym zmarł 6 grudnia 2024 roku, zostawiając po sobie bogate dziedzictwo, które do dziś fascynuje i inspiruje miłośników polskiej sztuki filmowej i satyrycznej.
Ten artykuł napisaliśmy z pomocą sztucznej inteligencji.
Jerzy Turek – Życie, Kariera i Najważniejsze Role Polskiego Aktora
20 October 2025
Krzysztof Kowalewski – życie, kariera i osiągnięcia wybitnego polskiego aktora
20 October 2025
Edward Żentara – życiorys, kariera i wkład w polską kulturę
20 October 2025
