Jerzy Trela to postać, która na stałe wpisała się w historię polskiej kultury jako jeden z najwybitniejszych aktorów teatralnych i filmowych. Urodził się 14 marca 1942 roku w małej wsi Leńcze, w rodzinie o kolejarzych tradycjach. Jego dzieciństwo nie było łatwe – spędził je częściowo w domu dziecka, co z pewnością ukształtowało jego charakter i wrażliwość. Zamiast jednak się poddać, rozwinął w sobie głęboką pasję do sztuki. Zaczynał w krakowskim liceum plastycznym, ale szybko odkrył, że jego prawdziwym powołaniem jest aktorstwo. Ukończył Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie w 1969 roku i od razu związał się ze słynnym Starym Teatrem im. Heleny Modrzejewskiej.
Na scenie Trela błyszczał nie tylko swoją wszechstronnością, ale także umiejętnością płynnego przechodzenia od dramatyzmu do subtelnych emocji. Jego role stały się punktem odniesienia dla całego pokolenia aktorów i widzów. Kto z nas nie pamięta choćby jego przejmującego Konrada w „Dziadach” z 1973 roku w reżyserii Konrada Swinarskiego? Albo pełnego energii Jaśka w „Weselu” z 1976 roku, wyreżyserowanym przez Andrzeja Wajdę? Warto również wspomnieć o jego roli Ojca w „Ślubie” Gombrowicza, wystawionym w 1991 roku pod kierunkiem Jerzego Jarockiego. To był aktor, który potrafił przekazać najgłębsze uczucia i myśli, a jednocześnie nie tracił naturalności i świeżości w grze.
Na dużym ekranie Jerzy Trela również zapisał się złotymi zgłoskami. Jego filmowe kreacje są różnorodne i pokazują, jak wielki miał talent. Wspomnijmy choćby rolę Samuela Obiedzińskiego w „Znachorze” z 1981 roku w reżyserii Jerzego Hoffmana czy Bronka w Trzy kolory: Biały (1994) pod okiem Krzysztofa Kieślowskiego. Nie sposób pominąć Podkomorzego w „Panu Tadeuszu” z 1999 roku, jednego z największych dzieł Andrzeja Wajdy, a także Chilonidesa w „Quo Vadis” Jerzego Kawalerowicza z 2001 roku. Wystąpił również w nowszych produkcjach, takich jak Ida (2013) Pawła Pawlikowskiego oraz „Ciemno, prawie noc” (2019) Borysa Lankosza. Każda z tych ról potwierdzała jego zdolność do budowania postaci pełnych zaangażowania i refleksji. Czyż nie jest fascynujące, jak aktor potrafi przeniknąć różne epoki i style filmowe, nie tracąc przy tym własnej tożsamości?
Wśród innych znaczących filmów, w których Jerzy Trela odcisnął swój ślad, warto wymienić m.in. Prawdziwe życie aniołów (2022), Wszystkie kobiety Mateusza (2012), Z odzysku (2005), Historie Miłosne (1997), Na srebrnym globie (1987), Karate po polsku (1982), Człowiek z żelaza (1981) oraz Sanatorium pod klepsydrą (1973). Każda z tych produkcji udowadniała, że Jerzy Trela potrafił odnaleźć się w różnorodnych rolach i gatunkach filmowych.
Jerzy Trela odszedł 15 maja 2022 roku, ale zostawił po sobie bogate dziedzictwo, które dalej inspiruje artystów i widzów.
Choć Jerzy Trela był gwiazdą wielkiego formatu, w życiu prywatnym pozostawał skromny i pełen wrażliwości. Unikał zbędnego rozgłosu, ceniąc spokój rodzinnego życia. Jego dom w Krakowie to było miejsce odpoczynku po intensywnych próbach i nagraniach, prawdziwa oaza ciszy. Z żoną, z którą był związany od młodości, tworzyli zgrany i trwały duet oparty na wzajemnym zrozumieniu i wsparciu – prawdziwy przykład miłości, której nie potrafi zniszczyć nawet tempo życia artysty.
Ponadto, Jerzy kochał kontakt z naturą. Szczególnie ukochał beskidzkie krajobrazy, które wiele razy opisywał jako źródło spokoju i inspiracji. Często mówił o kondycji człowieka i sensie sztuki, dzieląc się refleksjami przesyconymi subtelnym humorem i dystansem do własnej sławy. Czyż to nie mądry sposób na życie? Warto czasem zatrzymać się, posłuchać tego, co mówi najsłynniejszy aktor?
Nie można też zapomnieć o jego zaangażowaniu pedagogicznym. Jako nauczyciel był otwarty i oddany, a z jego wykładów studenci wynosili nie tylko wiedzę, ale i emocjonalne wsparcie. Był nie tylko cenionym autorytetem, ale też serdecznym przewodnikiem, który potrafił wzbudzić pasję i poczucie odpowiedzialności u młodych adeptów aktorstwa.
Kariera Jerzego Treli to niemal wzorcowy przykład zaangażowania i pasji, która zmienia oblicze teatru i filmu. Przez ponad czterdzieści lat był kluczową postacią zespołu Starego Teatru w Krakowie. Współpracował z wybitnymi reżyserami – Konradem Swinarskim, Andrzejem Wajdą, Jerzym Jarockim, Kazimierzem Kutzem – dzięki czemu powstały niezapomniane role teatralne i filmowe.
Jego wysiłki zostały docenione licznymi nagrodami – wśród nich Polską Nagrodą Filmową Orzeł za najlepszą drugoplanową rolę w „Quo Vadis”, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a także Honorowym Obywatelstwem Krakowa. Warto zauważyć, że Jerzy Trela pełnił funkcję rektora Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w latach 1984–1990, gdzie kształcił kolejne pokolenia aktorów i miał realny wpływ na polską edukację teatralną. To świadczy o jego ogromnym autorytecie i zaufaniu, jakim cieszył się środowisko artystyczne.
Czy wiesz, że Jerzy Trela początkowo marzył o karierze malarza? Ukończył liceum plastyczne, a ta wczesna pasja do sztuki wizualnej wyraźnie wpłynęła na jego niezwykłe wyczucie estetyki w aktorstwie. To właśnie ta umiejętność „malowania aktorskim cieniem i światłem” czyniła jego role tak niepowtarzalnymi.
Jako pedagog słynął z budowania autorytetu nie przez podnoszenie głosu, ale przez przekazywanie prawdy emocji i zachęcanie do przekraczania własnych granic. Jego zachowanie pełne było empatii i szczerego zainteresowania ludźmi, co zdobywało serca zarówno studentów, jak i kolegów po fachu. A czy nie jest to najlepsza lekcja dla każdego z nas?
Choć był osobą wycofaną w sprawach prywatnych, aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym Krakowa. W wolnych chwilach uwielbiał spacery po krakowskich plantach, słuchanie muzyki klasycznej oraz podróże po Polsce. To właśnie podczas takich wyjazdów szukał nowych inspiracji do swoich ról – niczym wędrowiec, który zbiera opowieści, by potem przeistoczyć je w sztukę.
Ten artykuł napisaliśmy z pomocą sztucznej inteligencji.
Zdzisław Maklakiewicz – Biografia, Kariera i Ciekawostki
8 October 2025
Jerzy Turek – Życie, Kariera i Najważniejsze Role Polskiego Aktora
8 October 2025
Jerzy Bińczycki – Życie, Kariera i Najważniejsze Role Wybitnego Polskiego Aktora
8 October 2025
